Ch?t th?i nguy h?i ?ang am th?m xam nh?p vào cu?c s?ng c?a chúng ta, ?e d?a nghiêm tr?ng ??n s?c kh?e con ng??i và m?i tr??ng. B?n có th?c s? hi?u r? ch?t th?i nguy h?i là gì và chúng ta ?ang ph?i ??i m?t v?i nh?ng lo?i ch?t th?i nguy h?i nào? H?y cùng Thành Vinh Plastic tìm hi?u chi ti?t qua bài vi?t này nhé.

Ch?t th?i nguy h?i là gì??

Ch?t th?i là các v?t li?u, ch?t l?ng, khí ho?c h?p ch?t ???c th?i ra t? các ho?t ??ng s?n xu?t, kinh doanh, d?ch v?, sinh ho?t ho?c nghiên c?u. Chúng có th? t?n t?i ? nhi?u d?ng — r?n, l?ng, khí ho?c h?n h?p — và n?u kh?ng ???c x? ly ?úng cách, ??u có th? gay ? nhi?m m?i tr??ng.

Ch?t th?i nguy h?i là nhóm ch?t th?i ??c bi?t ch?a các thành ph?n có kh? n?ng gay nguy hi?m nghiêm tr?ng cho s?c kh?e con ng??i và h? sinh thái. Theo Lu?t B?o v? M?i tr??ng 2020 (?i?u 3, Kho?n 18 & 20), ch?t th?i nguy h?i bao g?m nh?ng lo?i có ??c tính:

• ??c h?i: Có kh? n?ng gay ng? ??c, t?n th??ng n?i t?ng, ?nh h??ng h? th?n kinh ho?c gay ung th?.
• Phóng x?: Ch?a các nguyên t? phát ra b?c x? ion hóa, gay t?n h?i t? bào s?ng và ? nhi?m lau dài.
• Lay nhi?m: Mang m?m b?nh, vi khu?n, vi rút ho?c n?m có kh? n?ng truy?n nhi?m.
• D? cháy – d? n?: Có th? b?c cháy ho?c phát n? khi g?p ngu?n nhi?t, va ??p ho?c áp su?t cao.
• ?n mòn: Gay h? h?i v?t li?u, thi?t b?, ???ng ?ng ho?c c?ng trình.
• Gay nhi?m ??c m?i tr??ng: Ph?n ?ng v?i các ch?t khác t?o ra khí, n??c ho?c ??t ? nhi?m ??c h?i.

Tham kh?o thêm: Bi?n c?nh báo ch?t th?i nguy h?i

Danh sách các lo?i ch?t th?i nguy h?i ph? bi?n

D??i ?ay là danh sách ch?t th?i nguy h?i th??ng g?p trong ??i s?ng và s?n xu?t:

• Ch?t th?i c?ng nghi?p: d?u nh?t th?i, dung m?i, hóa ch?t, bùn th?i ch?a kim lo?i n?ng, s?n, m?c in, keo dán.
• Ch?t th?i ?i?n t?: pin, ?c quy, bóng ?èn hu?nh quang, bo m?ch, linh ki?n ?i?n t? h?ng.
• Ch?t th?i y t? nguy h?i: kim tiêm, b?ng b?ng, ?ng truy?n d?ch, thu?c h?t h?n, v?t t? phòng thí nghi?m.
• Ch?t th?i n?ng nghi?p: thu?c tr? sau, thu?c di?t c?, bao bì hóa ch?t.
• Bùn th?i nguy h?i: bùn th?i t? quá trình x? ly n??c th?i c?ng nghi?p ho?c khai thác kim lo?i có ch?a hóa ch?t ??c.
• Rác th?i sinh ho?t ??c bi?t: bình gas mini, s?n, pin, ch?t t?y r?a m?nh, d?u ?n th?i.

T?t c? nh?ng lo?i trên ??u ???c x?p vào nhóm rác th?i ??c h?i, c?n thu gom, phan lo?i và x? ly theo ?úng quy ??nh c?a B? Tài nguyên & M?i tr??ng.

Phan lo?i ch?t th?i nguy h?i

Ch?t th?i nguy h?i là nh?ng lo?i ch?t th?i có ti?m ?n nguy c? gay h?i cho s?c kh?e con ng??i và m?i tr??ng. Vi?c phan lo?i chúng theo các tiêu chí khác nhau giúp xác ??nh ph??ng pháp x? ly và qu?n ly phù h?p. D??i ?ay là cách phan lo?i chi ti?t:

1. Phan lo?i theo tính ch?t v?t ly

• Ch?t th?i r?n: Ch?t th?i ? d?ng r?n có kh? n?ng gay h?i bao g?m nh?ng v?t li?u r?n nh? b?i, c?n b?, bao bì, bìa carton, túi nilon, và chai l? b? ? nhi?m. Nh?ng ch?t th?i này có th? ch?a các ch?t ??c h?i ho?c hóa ch?t nguy hi?m và c?n ???c x? ly b?ng cách thu gom, phan lo?i và tiêu h?y ?úng cách ?? tránh gay ? nhi?m m?i tr??ng và nguy h?i ??n s?c kh?e.
• Ch?t th?i l?ng: Bao g?m các ch?t th?i ? d?ng l?ng có kh? n?ng gay nhi?m ??c nh? dung d?ch hóa ch?t, d?u th?i, n??c th?i c?ng nghi?p, và các dung d?ch ch?a ch?t ??c. Nh?ng ch?t th?i này th??ng yêu c?u các bi?n pháp x? ly và l?u tr? an toàn ?? ng?n ng?a s? rò r? ho?c tràn, ??ng th?i b?o v? ngu?n n??c và kh?ng khí kh?i b? ? nhi?m.
• Ch?t th?i khí: Ch?t th?i ? d?ng khí gay ? nhi?m kh?ng khí bao g?m khí th?i t? ph??ng ti?n giao th?ng, khí ??c phát sinh t? các nhà máy và c? s? s?n xu?t. Nh?ng ch?t th?i khí này có th? góp ph?n vào ? nhi?m kh?ng khí và bi?n ??i khí h?u, do ?ó c?n ???c ki?m soát và x? ly qua các h? th?ng l?c và kh? khí ?? gi?m thi?u tác ??ng x?u ??n m?i tr??ng.

2. Phan lo?i theo tính ch?t hóa h?c

• Ch?t th?i ?xi-hoá: Ch?t th?i ch?a các ch?t có kh? n?ng làm t?ng t?c ?? ph?n ?ng oxy hóa, nh? kim lo?i n?ng (chì, th?y ngan, cadmium) và các h?p ch?t oxy hóa m?nh. Nh?ng ch?t th?i này có th? gay ra các v?n ?? s?c kh?e nghiêm tr?ng và ? nhi?m m?i tr??ng lau dài, yêu c?u các bi?n pháp x? ly và tiêu h?y ??c bi?t ?? ng?n ng?a nguy c?.
• Ch?t th?i d? cháy: Các ch?t th?i có kh? n?ng b?t l?a ho?c d? cháy nh? d?u, h?p ch?t h?u c?, và các ch?t ph? gia hóa h?c. Nh?ng ch?t th?i này có nguy c? cao gay ra h?a ho?n ho?c n?, vì v?y c?n ???c l?u tr? và x? ly trong các ?i?u ki?n an toàn, tránh ti?p xúc v?i ngu?n nhi?t ho?c l?a.
• Ch?t th?i ?n mòn: Ch?t th?i có tính ?n mòn m?nh, bao g?m các axit (nh? axit sulfuric, axit nitric) và ki?m (nh? sodium hydroxide). Nh?ng ch?t th?i này có kh? n?ng làm h?ng thi?t b?, gay t?n th??ng cho ng??i và ??ng v?t, và c?n ???c x? ly v?i các bi?n pháp b?o v? ??c bi?t ?? tránh s? ?n mòn và ti?p xúc kh?ng mong mu?n.

3. Phan lo?i theo tính ch?t sinh h?c

• Ch?t th?i ch?a vi khu?n, vi rút và t? bào: Bao g?m các ch?t th?i t? ngành y t?, nh? m?u b?nh ph?m, v?t d?ng y t? ?? qua s? d?ng, và ch?t th?i t? ngành c?ng nghi?p th?c ph?m và ch? bi?n th?c ph?m. Nh?ng ch?t th?i này có th? ch?a m?m b?nh, vi sinh v?t có kh? n?ng gay b?nh cho con ng??i và ??ng v?t, và do ?ó c?n ???c x? ly b?ng các ph??ng pháp tiêu h?y an toàn, nh? kh? trùng ho?c ??t ?? lo?i b? nguy c? lay lan b?nh t?t.

Tác h?i c?a ch?t th?i nguy h?i

Ch?t th?i nguy h?i gay ra nhi?u h? l?y nghiêm tr?ng, ?nh h??ng tr?c ti?p ??n s?c kh?e con ng??i, m?i tr??ng và s? phát tri?n b?n v?ng c?a x? h?i.

??i v?i s?c kh?e con ng??i:

• Ng? ??c và b?nh ly nghiêm tr?ng: Ch?t th?i nguy h?i có th? ch?a các ch?t ??c h?i gay ra các b?nh nh? ung th?, b?nh gan, th?n, và h? th?n kinh. Các hóa ch?t ??c h?i có th? gay ng? ??c c?p tính ho?c m?n tính.
• V?n ?? v? h? h? h?p: Hít ph?i b?i, khí ??c ho?c h?i hóa ch?t t? ch?t th?i nguy h?i có th? gay viêm ph? qu?n, hen suy?n, và viêm ph?i.
• Kích ?ng da và m?t: Ti?p xúc tr?c ti?p v?i ch?t th?i nguy h?i có th? d?n ??n kích ?ng da, viêm da, và t?n th??ng m?t.
• Nhi?m trùng: Ch?t th?i y t? và sinh h?c có th? ch?a vi khu?n và vi rút gay b?nh, d?n ??n các v?n ?? s?c kh?e nh? nhi?m trùng và các b?nh truy?n nhi?m.

??i v?i m?i tr??ng:

• ? nhi?m ??t: Ch?t th?i nguy h?i làm gi?m ch?t l??ng ??t, gay h?i cho h? sinh v?t trong ??t và làm gi?m ?? phì nhiêu.
• ? nhi?m n??c: Ch?t th?i nguy h?i có th? rò r? vào ngu?n n??c m?t và n??c ng?m, gay ? nhi?m, làm h?i h? sinh v?t th?y sinh và ?nh h??ng ??n ch?t l??ng n??c u?ng.
• ? nhi?m kh?ng khí: Quá trình phan h?y ho?c cháy ch?t th?i nguy h?i th?i ra khí ??c nh? H?S, NH?, CH?, SO?, CO?, gay ? nhi?m kh?ng khí và ?nh h??ng ??n s?c kh?e c?ng ??ng.

??i v?i h? sinh thái:

• ?nh h??ng ??n ??ng th?c v?t: Ch?t th?i nguy h?i có th? tiêu di?t ho?c làm t?n th??ng ??ng v?t và th?c v?t, d?n ??n s? suy gi?m ?a d?ng sinh h?c.
• Suy gi?m h? sinh thái: ? nhi?m do ch?t th?i nguy h?i có th? làm h?ng h? sinh thái, ?nh h??ng ??n các chu?i th?c ph?m và làm thay ??i can b?ng sinh h?c.

??i v?i kinh t?:

• Chi phí x? ly và ph?c h?i: X? ly và kh?c ph?c h?u qu? c?a ? nhi?m ch?t th?i nguy h?i ?òi h?i chi phí l?n cho c?ng tác v? sinh m?i tr??ng và ph?c h?i.
• Gi?m n?ng su?t và tài nguyên: ? nhi?m ??t và n??c có th? làm gi?m n?ng su?t n?ng nghi?p và th?y s?n, ?nh h??ng ??n ngu?n tài nguyên và kinh t?.

??i v?i c?ng ??ng:

• ?nh h??ng ??n ch?t l??ng s?ng: S?ng g?n khu v?c b? ? nhi?m ch?t th?i nguy h?i có th? d?n ??n gi?m ch?t l??ng cu?c s?ng và s?c kh?e c?ng ??ng.
• Tác ??ng tam ly: C? dan g?n các khu v?c ? nhi?m có th? g?p c?ng th?ng và lo au do tác ??ng c?a ? nhi?m ??n s?c kh?e và m?i tr??ng xung quanh.

Các bi?n pháp x? ly ch?t th?i nguy h?i

Các bi?n pháp x? ly ch?t th?i nguy h?i g?m các ph??ng pháp chính sau:

• Lò ??t: Ch?t th?i nguy h?i nh? hóa ch?t, d?u m?, và ph? th?i y t? ???c ??t ? nhi?t ?? cao trong lò, bi?n thành tro và khí. Ph??ng pháp này giúp gi?m kh?i l??ng ch?t th?i, tuy nhiên c?n h? th?ng x? ly khí th?i ?? gi?m thi?u khí ??c.
• Ch?n l?p: Ch?t th?i ???c ch?n trong các h? ch?n l?p ??c bi?t ?? h?n ch? ? nhi?m. Ph??ng pháp này th??ng ???c s? d?ng cho x? tro, bùn th?i, và ch?t th?i y t?. M?c dù chi phí ??u t? th?p, c?n qu?n ly ch?t ch? ?? tránh ? nhi?m n??c ng?m.
• X? ly hóa h?c: S? d?ng các hóa ch?t ?? chuy?n ??i ch?t th?i nguy h?i thành s?n ph?m ít ??c h?i h?n. Các ph??ng pháp bao g?m oxy hóa (s? d?ng ozone, clo), hóa t?a (s? d?ng clorua s?t, hydroxide nh?m), và h?p th? (s? d?ng than ho?t tính, zeolite).
• X? ly sinh h?c: áp d?ng vi sinh v?t ?? phan h?y ch?t th?i. Các ph??ng pháp sinh h?c bao g?m phan h?y hi?u khí cho ch?t th?i h?u c? và phan h?y k? khí cho các ch?t khó phan h?y. C?ng ngh? sinh h?c hi?n ??i nh? enzym và c?ng ngh? gen c?ng ???c s? d?ng ?? c?i thi?n hi?u qu? x? ly.

H?y cùng nhau chung tay b?o v? m?i tr??ng b?ng cách gi?m thi?u l??ng ch?t th?i nguy h?i phát sinh, phan lo?i rác th?i ?úng cách và tham gia các ho?t ??ng b?o v? m?i tr??ng. M?i hành ??ng nh? c?a chúng ta ??u góp ph?n t?o nên m?t th? gi?i xanh s?ch ??p h?n.

FAQ: Các cau h?i th??ng g?p v? ch?t th?i nguy h?i

1. Ch?t th?i r?n nguy h?i là gì?

Ch?t th?i r?n nguy h?i là nh?ng v?t li?u r?n kh?ng còn giá tr? s? d?ng nh?ng ch?a thành ph?n ??c h?i, d? cháy n? ho?c ?n mòn.

• Ví d?: bao bì hóa ch?t, linh ki?n ?i?n t?, v? pin, nh?a c?ng nghi?p, v? s?n, v?t li?u xay d?ng nhi?m kim lo?i n?ng.
• Các lo?i rác này c?n ???c thu gom và x? ly riêng bi?t ?? tránh ? nhi?m ??t, n??c và kh?ng khí.

2. Ch?t th?i y t? nguy h?i bao g?m nh?ng gì?

Ch?t th?i y t? nguy h?i phát sinh trong ho?t ??ng khám ch?a b?nh, xét nghi?m, nghiên c?u và s?n xu?t d??c ph?m.

Nhóm này bao g?m:

• Kim tiêm, dao m?, ?ng truy?n d?ch, b?ng b?ng dính máu.
• Thu?c h?t h?n, hóa ch?t xét nghi?m, m?u b?nh ph?m.
• Ch?t th?i có m?m b?nh ho?c nguy c? lay nhi?m cao.

?ay là lo?i rác có nguy c? lay nhi?m và gay d?ch b?nh, nên c?n ???c kh? khu?n ho?c ??t tiêu h?y theo quy chu?n y t?.

3. Rác th?i nguy h?i g?m nh?ng gì?

Rác th?i nguy h?i bao g?m các ch?t r?n, l?ng ho?c khí có ch?a y?u t? ??c h?i, d? cháy, ?n mòn ho?c phóng x?.

• Ví d?: pin, ?c quy, bóng ?èn hu?nh quang, d?u nh?t th?i, dung m?i, thu?c tr? sau, hóa ch?t, s?n, rác y t?.
• N?u kh?ng ???c x? ly ?úng cách, nh?ng ch?t này có th? gay ng? ??c, ? nhi?m ngu?n n??c, ??t và kh?ng khí.

4. Bùn th?i nguy h?i là gì?

Bùn th?i nguy h?i là ph?n c?n còn l?i sau quá trình x? ly n??c th?i c?ng nghi?p, có ch?a kim lo?i n?ng, dung m?i, d?u m? ho?c h?p ch?t ??c h?i.

N?u ch?n l?p ho?c x? th?i kh?ng ki?m soát, bùn th?i có th? ng?m vào ??t và n??c ng?m, gay ? nhi?m lau dài và ?nh h??ng ??n s?c kh?e con ng??i.

5. Ai ch?u trách nhi?m x? ly ch?t th?i nguy h?i?

Theo quy ??nh c?a Lu?t B?o v? M?i tr??ng 2020, các c? s? phát sinh ch?t th?i nguy h?i (nh? nhà máy, b?nh vi?n, phòng thí nghi?m, x??ng s?n xu?t…) ph?i phan lo?i, l?u gi?, v?n chuy?n và bàn giao cho ??n v? có gi?y phép x? ly ch?t th?i nguy h?i. Cá nhan, h? gia ?ình c?ng c?n phan lo?i riêng rác th?i ??c h?i (pin, s?n, thi?t b? ?i?n t?…) và mang ??n ?i?m thu gom chuyên d?ng.